Kitap Adı: Kent İmgesi
Yazar: Kevin Lynch
Yayınevi: İş Bankası Yayınları
Yıl: 2019
Kitabın Özgün Adı: The Image of the City
Kitabın İlk Yayın Tarihi: 1960
Tanıtım
Kent planlamacısı Kevin Lynch, 1960’da yayınlanan “Kent İmgesi” adlı eserinde kent ortamındaki insanların kendilerini zihinsel haritalar yoluyla yönlendirdiklerini anlatmaktadır. Lynch, bu eserde üç ABD kentini (Boston, Jersey City, Los Angeles) karşılaştırmakta ve insanların kendilerini bu şehirlerde nasıl yönlendirdiklerine dair gözlem ve incelemelerde bulunmaktadır. Bu kitaptaki temel kavram, “imgelenebilirlik”tir; kent manzarasının başta kent sakini olmak üzere herhangi bir gözlemci tarafından güçlü bir şekilde ‘okunabilmesi’ ve zihinde haritalandırılabilmesi ile ilgilenmektedir.
Kent ve İmgelenebilirlik
Kentte hareket halindeki insanlar, zamanlarının önemli bir kısmında yol bulma ile meşgul olurlar. Bu nedenle insanların kent unsurlarını uyumlu bir düzende tanıyıp kategorize edebilmeleri gerekir. Lynch’e göre yol bulma sürecinde, kritik husus, bir bireyin aklında oluşan; “dış/fiziksel dünyanın” genelleştirilmiş zihinsel görüntüsü olan ‘çevresel imge’dir. Bu imge; hem anlık algılamanın, hem de geçmiş deneyimlerin hafızasının ürünüdür. İnsanlar tarafından, bilgiyi yorumlamak ve eylemi yönlendirmek için kullanılır.
Kent İmgesinin Bileşenleri
Lynch, söz konusu zihinsel haritaların -yani kent imgesinin bileşenlerinin- beş ana unsurdan oluşmasını önermektedir: [1] Yollar/izler (insanların şehir içinde hareket ettiği yollar), [2] kenarlar (sınırlar ve süreklilik arz eden kısımlar), [3] bölgeler/ilçeler (ortak özelliklerle karakterize alanlar), [4] düğüm/odak noktaları (kavşaklar vb.), [5] işaret ögeleri (dışsal rehber/ikonik noktalar – genellikle şehir manzarasında kolayca tanımlanabilen bir fiziksel nesne). Bu beş unsur arasında, “yollar” kent hareketliliğini organize ettiği için Lynch’e göre özellikle önemlidir.
Kent İmgesinin Önemi
Her zaman baş döndüren yön bulma endişesiyle başarılı bir şekilde mücadele etmek için kentsel çevrenin açık ve berrak bir zihinsel harita oluşturabilmesi gereklidir. Okunabilir bir zihnî harita -yani kent imgesi-, insanlara önemli bir duygusal güvenlik hissi verir. Kent imgesi, bu doğrultuda iletişim ve kavramsal organizasyon için ana çerçevedir ve gündelik insan deneyiminin derinliğini ve yoğunluğunu arttırır. Lynch; kent imgesini, “şehrin kendisinin, karmaşık bir toplumun güçlü bir sembolü olduğu” düşüncesi çerçevesinde ele almaktadır.
Çevrenin İmgesi
Lynch’e göre; bir çevrenin imgesinin bileşenleri, şöyle kategorize edilebilir: Kimlik (kentsel ögelerin ayrı varlıklar olarak tanınması), yapı (kentsel ögelerin diğer nesnelerle ve gözlemciyle ilişkisi) ve anlam (gözlemciye hatıra ve duygu bakımından hissettirdiği değer). Çevre imgesini oluşturan bu kentsel ögelerin; yalıtılmış olarak kesin ve nihai detaylara göre tasarlanmamış olmaması ve açık uçlu bir düzen sunması, önemli bir kriter olarak görülmektedir. Kent sakinleri, etkin şekilde kendi hatıralarını oluşturabilmeli ve yeni öyküler/anılar yaratabilmelidir.
Kent Planlaması ve Kent İmgesi
Lynch, çalışmalarını kent planlamacıların dikkatine sunmaktadır. Kenti, ilgili üç “hareket” için yer açacak şekilde tasarlamaları gerektiğini ifade etmektedir: Haritalama, öğrenme, biçimlendirme. Birincisi, insanlar kentsel çevreleri hakkında açık bir zihinsel harita elde edebilmelidir. İkincisi, insanlar bu ortamda nasıl gezineceğini deneyimleyerek öğrenebilmelidir. Üçüncüsü, insanlar kendi ortamlarında çalışabilmeli ve hareket edebilmelidir.
“Kent İmgesi” ve Kevin Lynch
“Kent İmgesi” olarak Türkçe’ye çevrilen bu kitap, insanların kent manzarasını nasıl algıladıklarını, yaşadıklarını ve hareket ettiklerini anlamak için değerli bilgiler ve geniş bir perspektif sunmaktadır. Kentsel mekanın sadece fiziksel özelliklerinden ibaret olmadığını, aynı zamanda zihnî imgelerdeki temsillerle algılandığını etkileyici bir anlatımla aktarmaktadır. Lynch’in bu eseri, kent planlaması hususunda güçlü bir kent imgesi oluşturmaya dair kritik soruları ortaya koymakta ve kent planlamacılarına gözlemlerle destekleyerek zaman ötesi bir teorik bakış açısı sunmaktadır. Kevin Lynch’in “Kent İmgesi” adlı eseri, 1960’larda yazılmasına karşın, kent ve çevre planlaması alanındaki klasik eserlerden birisi olarak önemini korumaktadır.
Kent İmgesi (Kevin Lynch) – İçindekiler
- 1- Çevrenin İmgesi
Okunaklılık
İmgeyi Oluşturmak
Yapı ve Kimlik
İmgelenebilirlik - 2- Üç Şehir
Boston
Jersey City
Los Angeles
Ortak Noktalar - 3- Kent İmgesi ve Bileşenleri
Yollar
Kenarlar/Sınırlar
Bölgeler
Düğüm/Odak Noktaları
İşaret Öğeleri
Öğeler Arası İlişkiler
Değişken İmge
İmgenin Kalitesi - 4- Kent Formu
Yolların Tasarımı
Diğer Öğelerin Tasarımı
Formun Nitelikleri
Bütünü Algılamak
Metropoliten Form
Tasarım Süreci - 5- Yeni Bir Ölçek
- Ekler
Ek A: Yön Bulmaya Dair Bazı Referanslar
Ek B: Kullanılan Yöntemlerin Esasları
Ek C: İki Örnek Analizi - Kaynakça
- Dizin
