Bu çalışma ilk olarak Dr. Ali Bozçalışkan ve Doç. Dr. Tekin Avaner yazarlığında Belgi Dergisinin Ocak 2021’de yayınlanan 21. sayısında yayınlanmıştır.
ÖZ
1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı sonucunda Berlin Anlaşması’yla Romanya’ya bırakılan Dobruca’dan Türkiye’ye müteakip yıllarda çok sayıda Türk-Tatar soydaş göç etmiştir. 13.yy’dan bu yana Türk kavimlerinin yurt edindiği, Kuzey-Güney ekseninde sürekli göç hareketlerinin merkezinde yer alan Dobruca bu savaşın sonucunda bir kez daha Türk ve Tatarların yoğun olarak yer değiştirmesine şahit olmuştur. Bu dönemde Anadolu’ya göç eden Türk ve Tatar sayısı sağlıklı bir nüfus sayımı yapılamadığı için Türk ve Romen kaynaklarında büyük farklılık göstermektedir. 1880’de Edirne ve civarına 80-90 bin soydaşın yerleşmesi göç edenlerin sayısının büyüklüğüne dair yeterli işaret vermektedir. Göçün temel nedeni askeri yenilgi olmakla birlikte, Romenlerin siyasi, ekonomik ve kültürel homojenizasyon politikaları diğer önemli etkenlerdir. Azınlıkların topraklarının geniş çaplı kolonizasyonu geçimleri toprağa bağlı soydaşların göçünü daha da hızlandırmıştır. İki dünya savaşı arasında artarak devam eden göç dalgası, Dobruca’nın Müslüman Türk yoğunluklu demografik yapısını ortadan kaldırmış, bölgedeki Romen nüfus ağırlığı artmıştır. Öte yandan, Romen devletinin Dobruca’daki azınlığa tanıdığı din ve eğitim alanlarındaki haklar uygulanan milliyetçi politikalar neticesinde zaman içerisinde aşındırılmıştır. Göç ve söz konusu olumsuz uygulamalar bölgedeki Türk kimliği ve kültürel mirasında büyük tahribata sebep olmuştur. Sürekli göç alan Osmanlı Devleti ve mirasçısı Türkiye Cumhuriyeti göçmen akınlarının yarattığı sorunlarla mücadele etmiş olmakla birlikte, genç Türkiye yöneticileri göçü Anadolu’nun nüfusunu artırma, sanayi ve tarımını geliştirmede önemli bir araç olarak da değerlendirmişlerdir. Neticede, düzensiz ve artan ivmeyle süregelen göçleri belirli bir takvim ve sayıya bağlamak fikri ortaya çıkmıştır. Böylece, göçmenler ülkenin ihtiyaç duyulan bölgelerine meslek ve zanaatlarına göre iskân edilebilecekti. 1936 tarihli Dobruca’daki Türk Ahalinin Muhaceretini Tanzim Eden Mukavelename, Dobruca’dan Türkiye’ye göçleri bir düzene bağlamıştır. Anahtar Kelimeler: Göç ve yönetimi, Türk-Tatar nüfus, Berlin Anlaşması, Dobruca, 1936 Türk- Romen Göç Anlaşması.
Loading...
