Günümüz toplumlarında modernleşme ile birlikte bireysellik artmıştır. “Helplessness Blues” şarkı sözlerini incelediğimizde bireyin iç buhranının sanat yolu ile aktarılmaya çalışıldığını görmekteyiz. Dönemin zihniyetini ve bireyin çalkantılı ruh halini anlatan bu şarkı var olduğu topluma karşı bir eleştiri niteliğindedir. Bireyler küçük yaştan itibaren öz benliklerinin inşa sürecinde biricik ve tek oldukları algısı ile büyütülürler. Şarkının ilk dizesinde “Bir şekilde benzersiz olduğuma inanmakla büyüdüm” derken kendisinin bireysel algısının oluşmasından bahsetmektedir.
Kimlik bir çırpıda oluşmaz yaşam boyu gelişim ve değişim içerisindedir.1 Toplumsal alan içindeki bireysel kimliğimiz çevresel faktörlerle ve pek tâbi içinde bulunduğumuz kültürel öğeler ile oluşurlar. Bu inşa süreci bireyler toplumda varolmaya devam ettikçe sürer. Küresel alanda kendine yayılma alanı bulan modernite bireyselleşmeye sebep olmuştur.
Bunun bir örneği gelişen teknoloji ile yeni çıkan bilgisayar oyunlarıdır. Bu oyunlar çoğu zaman tek kişilik ve online2 olarak oynandığı için “oyun” kültürü değişmiş ve çocukların akranlarıyla daha az ilişki kurmalarına sebep olmuştur. Şarkıdaki bir başka dize ise “Bazı harika makinelerde işleyen bir dişli, benden başka bir şeye hizmet ediyor” cümlesiyle kapitalizmin yaratmış olduğu sistem vurgulanmıştır.
Güneş, Karl Marx’ın kapitalist üretim süreci hakkındaki düşüncesini şöyle aktarır: Marx, iş gücü ya da iş yeteneğini bir insanın bedeninde, canlı kişiliğinde var olan ve üretim sürecinde harekete geçirdiği fiziksel ve ruhsal yeteneklerin tümü olarak ifade etmektedir3
Toplumsal alanda iş gücüne katkı sağlayan bireylerin kitleler halinde çalışma hayatına girmesi rutinin değişmesine sebep olmuştur. İş gücü için sermayeyi elinde bulunduran burjuva üretim araçlarına sahip olmayanlar ise proletarya gibi bir sınıf ayrımına neden olmuştur. Şarkıda geçen cümle ise bu sistemi eleştirmektedir. Bireylerin kendi hayatlarını sürdürmeleri için gerekli olan kapitali kazanırken büyük çerçevede kapitalizm çarkına hizmet ettikleri vurgulanmıştır. Şarkıda genel tema toplumda yaşayan bir bireyin iç çalkantılarını, içsel buhranı üzerine odaklanır. Bu yönüyle F. M. Dostoyevski’nin Yeraltından Notlar kitabı ile aynı temayı taşımaktadır. Bir sanat eserinin yazılma amacı ve içerdiği konu aynı olabilir. Herhangi bir yazar bireyin içsel çalkantılarını bir roman yazarak bunu topluma aktarırken bir müzik grubu/müzisyen sunduğu bir şarkı ile bunu yapabilir. Bu yönüyle sanatın evrensel bir tabana yayıldığını söyleyebiliriz. Gerçek bir sanat eseri unique (biricik) olması sebebiyle evrensel değildir. Fakat sanatın kendisi çok çeşitli dallara kategorize edilip evrensel olarak adlandırılabilir.
Dipnotlar
1) Maalouf, A. (2016). Ölümcül Kimlikler, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
2) Online Teriminin Türkçe Sözlükte Anlamı Nedir? https://www.seslisozluk.net/online-nedir-ne-demek/ Erişim Tarihi: 4 Kasım 2019.
3) Güneş, F. (2011). Klasik Sosyoloji Tarihi, Eskişehir:Anadolu Üniversitesi Yayınları.
