Giriş

Türkler tarih boyunca sadece Orta Asya coğrafyasına değil Avrupa’ya da göç edip devlet kurmuşlardır. Yapılan göçler, Hun Devleti’nin Çin’in uyguladığı baskıcı ve böl- yönet politikalarına karşın Avrupa’ya göç etmeye başlamasıyla devam etmiştir. Böylelikle Milattan Sonra 350-850 yılları arasında Kavimler Göçü başlamış ve Avrupa’da birçok Türk devleti kurulmuştur.

Batı Hun Devleti

Hem Orta Asya’da hem Avrupa’da devlet kurmuşlardır Avrupa’da kurulan ilk Türk devleti de Kavimler Göçünü başlatmışlardır. Kavimler Göçü milattan sonra 350 ve 850 yılları arasında olup Batı Hun Devletinin Çin’in uyguladığı baskı ve zorlu iklim şartlarından dolayı gerçekleşmiştir. Kavimler Göçünün bitmesiyle Roma İmparatorluğu Batı Roma ve Doğu Roma olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Batı Hun Devletinin bilinen en ünlü hükümdarları Atilla’dır. Kurulduğu dönemde Avrupa’nın doğusunda en güçlü devletlerden biri olmuştu Atilla, İtalya’yı ve Batı Roma topraklarını istila edecekken Papa 2. Leo’nun ricası üzerine istiladan vazgeçmişti Atilla’nın ölümünden sonra Batı Hun Devleti yıkılmıştır. Ayrıca, son araştırmalarda İstanbul’u kuşatan ilk Türk devleti Avarlar değil de Batı Hunlar olarak belirlenmektedir.

Avarlar

Orta Asya’dan gelip Avrupa’da devlet Kuran 2. Türk devleti Avarlardır. Kuruluş tarihi 565’tir. Avarlara Juan Juan adı da verilmektedir. Doğu Avrupa coğrafyasında güçlü devlet Kuran topluluklardan biridir. 619 ve 626 yılları olmak üzere İstanbul’u iki kez kuşatmışlardır. Hristiyanlığı kabul eden ilk Türk devletidir. Siyasi ilişkilerini genellikle Bizans İmparatorluğu sürdürmüşlerdir. 835 yılında Fransa’daki Frank Krallığı ile yaptığı savaşı kaybedince yıkıldılar.

Bulgarlar

Batı Hun ve Avar topluluklarından ayrılıp Türklerin kurduğu bir devlettir. Büyük Bulgarlar adıyla yeni bir devlet kurdular. Büyük Bulgar Devleti Tuna ve İtil olmak üzere ikiye ayrılır. Tuna Bulgarları Hristiyanlığı kabul etti ve varlıklarını günümüze kadar devam ettirdiler. Ancak Slav ırkıyla kaynaşarak Türklük özelliklerini de kaybettiler. İtil Bulgarları ise İslamiyet’i kabul ettiler. İtil Bulgarlarının varlığına da Moğol Devleti olan Altınordu devleti son vermiştir.

Hazarlar

Orta Asya’nın dışında Hazar Denizinin kuzeyi ile Karadeniz’in kuzey bölgelerine egemen olmuşlardır. Türk tarihinde tek Tanrılı din olan Museviliği kabul eden ilk ve tek Türk devletidir. Hazarlar genellikle ticaretle uğraşmışlardır. Çünkü, bulundukları coğrafyanın Türk ticaret yolu üzerinde olması etkilemiştir. Bu yol, Karadeniz’in kuzeyinde başlar Orta Asya’yı geçerek, Çin’de son bulur. Ayrıca Türk ticaret yolu Baltık ülkelerini Orta Asya’ya bağlayan en önemli ticaret yoludur. İşte bundan dolayı ticaret Hazarların gelir kaynağı olmuştur. Hazarlar ticaret ile uğraştıklarından dolayı paralı askerlik sistemine de yer vermişlerdir. İslamiyet öncesinde Türkler de bu ilk uygulamadır. Hazarlar 7. ve 9. yüzyıllar arasında Doğu Avrupa’da güvenli bir bölge oluşturmuşlardır. Bundan dolayı da bu döneme Hazar Barış Çağı adı verilmiştir. Hazarların varlığına Ruslar son vermiştir. Ayrıca, Hazarlar İslamiyet’in Kafkaslar ötesine yayılmasını da önlemişlerdir.

Macarlar

Avrupa’da devlet kuran Türk topluluklarından birisidir. Bugünkü Macaristan topraklarında da günümüzde varlıklarını sürdürmektedirler. Doğu Avrupa’nın Almanlaşmasını önlediler. Fakat kendileri Hristiyanlaşmışlardır. Türkoloji Akademisini kurmuşlardır.

Kıpçaklar (Kumanlar)

Peçenekler

Orta Asya’dan Avrupa’ya gelen Türk topluluklarından birisidir. Kıpçaklar devlet haline gelememişlerdir. Nedeni; boylar arasında birlik sağlanamamasıdır. Ruslar ile mücadele etmişlerdir. Bundan dolayı da Rusların ünlü İgor Destanına konu olmuşlardır. Kıpçakların varlığına Rus ve Bizans mücadeleleri son vermiştir. Dağılan topluluk Macar topraklarına yerleşmiş ve burada Hristiyanlaşmışlardır. Bir kısmı da Moğol Devleti egemenliği altına girerek varlıklarına devam etmişlerdir .Orta Asya’dan Avrupa’ya gelen Türk topluluklarından biridir. Peçeneklerde devlet haline gelememişlerdir. Yerli kavimler ile kaynaşarak Hristiyanlaşmışlardır. Bizans’a paralı askerlik yapmışlardır. Peçenekler 1071 Malazgirt Savaşı’nda Büyük Selçuklu Devletinin yanında yer almışlardır.

Sonuç

Hun Devleti yıkılmadan önce ve yıkıldıktan sonraki dönemlerde Çin2in egemenliğinden kurtulmak için batıya doğru geç etmeye başlamıştır. Kavimler Göçü olarak bilinen bu olay, Avrupa’nın şekillenmesini oldukça etkilemiştir. Fakat Türkler, gittikleri bölgelerde her ne kadar devlet kurmuş olsalar da azınlık durumunda oldukları için zamanla asimile olmuşlardır.

Kaynakça

1.Karahisarli, Abdullah. “Tarihte Türk milleti.” TURAN: Stratejik Arastirmalar Merkezi 1.1 (2009): 7.

2.Karatay, Osman. “AVAR HAKİMİYETİ VE BALKANLARIN SLAVLAŞMASI.” Balkanlar el kitabı 1 (2006): 86.

3.Kurat, Akdes Nimet. “Avarlar.” Tarih İncelemeleri Dergisi 26.1 (2011): 81-110.

4.ÖGEL, Bahaddin. “Büyük hun devletinin kuruluşundan önce kuzey Çin’in etnolojisi hakkinda.” (1949).

Selin Çınar - Araştırmacı