Yüksek Lisans Tez Yazımı Hakkında Öneriler
Bu yazıda, yüksek lisans tez aşamasına yeni başlayan araştırmacılar için öneriler yer almaktadır. Bu öneriler, kendi tez yazım sürecimdeki deneyimlerimden hareketle çalışmam boyunca uygulayıp faydasını gördüğüm veya yapmayıp eksikliğini duyduğum durumların sonuçlarından hareketle hazırlanmıştır.
1. Tez yazım süreci ile ilgili önerileri içeren önemli kaynaklar bulunmaktadır. Tez aşamasına geçmeden ders döneminde bu kaynakları öğrenip, okumanızı tavsiye ediyorum. Neyi, niçin ve nasıl yapmanız gerektiğine doğru karar vermeniz gerekiyor. Bu nedenle aslında tez yazım süreci yüksek lisans programına geçiş ile birlikte başlamaktadır.
2. Ders döneminiz boyunca hangi konuda uzmanlaşmak istediğinizi ve ilgi duyduğunuz alanı belirlemelisiniz. Yapacağınız bir liste ile tez konusuna dair alternatiflerinizi oluşturabilirsiniz. Daha sonra bunlar arasından danışman hocanız ile görüşerek birine karar vermelisiniz. Tez konusunun belirlenmesi sürecinin çok uzaması tezin diğer aşamalarında aksamalara yol açabilir.
3. Not almak tez sürecinin en önemli noktasıdır. Bu nedenle ders dönemi boyunca tez konunuz hakkında araştırmalar yapın. “Ben tez konusu bulamıyorum” şeklinde bir cümle kullanmamak için merak duyduğunuz konuları not alın. Aldığınız notlardan hareketle literatürü tarayın ve değerlendirin. Konuyu benimsemeniz ve merak etmeniz çok önemli. Danışmanınıza “ben konumu değiştirmek istiyorum” dememek için konunuzun olumlu ve olumsuz yanlarını iyi tespit edin.
4. Tezin hangi aşamasını ne zaman tamamlayacağınıza iyi karar verin. Hayatın akışı içerisindeki gelişmeleri göz önüne alarak tezin tamamlanma sürecini öngörmeye çalışın. Yapacağınız bir takvim ile süreci planlayın.
5. Sizin tezinize gösterdiğiniz çaba kadar danışmanınız ile olan iletişimiz de oldukça önemlidir. Bu nedenle hangi iletişim kanallarıyla ve hangi zaman aralıklarıyla görüşme yapacağınızı birlikte belirleyin. Çalışmanın içeriğinde meydana gelen değişimler hakkında danışmanınızı zamanında bilgilendirin. Danışmanınız ile görüşmeye gittiğinizde notlarınızı tasnif edin ve gerekli bilgileri kendisine iletin. Danışman hocanızın sizin dışınızda da çalışma yürüttüğü öğrencilerin olduğunu unutmayın. Bilgilendirme süreçlerini ve yönteminizi danışmanınız ile anlaşarak tespit edin.
6. Çalışma sürecinde karşınıza çıkan verileri çalışmaya nasıl dâhil edeceğiniz konusunda acele karar vermeyin. Çalışmanın bütününü net bir şekilde görmeden veriler hakkında kesin yargıya ulaşmayın.
7. Tezin bölümlendirilmesi ve başlıkların belirlenmesi zaman içerisinde değişimlere uğrayacaktır. Bu değişiklikleri yapmaktan kaçınmayın.
8. Bağlı olduğunuz enstitünün tez yazım kılavuzunu, tez yazım aşaması başlamadan önce çok iyi öğrenin. Atıf verme, kaynakça hazırlama, sayfa özellikleri gibi tezin içeriği kadar önemli olan biçimsel kurallara iyi hâkim olun.
9. Tezde ele aldığınız konu ve ulaştığınız veriler ne kadar özgün olursa olsun anlatım biçiminiz yetersizse tezinizin değeri azalacaktır. Bu nedenle Türkçe yazım ve imla kurallarını özümsemeniz gerekmektedir. Aksi takdirde çalışmanın sonucunda yapacağınız düzeltme aşaması uzun sürecektir.
10. Açık ve akıcı bir üslup ile tezinizi kaleme alın. Okuyucuyu yormayan, gereksiz detaylardan kaçınarak amacınızı, varsayımlarınızı ve yönteminizi ifade edin. Bilgilerin sıralaması oldukça önemlidir. Bu nedenle öncelikle temel bilgilere yer verin.
11. Tez yazım süresi, çalışma konusuna göre değişmektedir. Uzun bir zaman alan bu süreçte teziniz ile bağlantınızı koparmamaya çalışın. Hayat akışı içerisinde karşılaştığınız olumsuzluklar veya çalışma konunuza olan ilginizin azalması gibi riskler karşısında önleminizi alın.
12. Çalışmanızın sonlanmasından duyacağınız mutluluk, bilimsel alana yapacağınız katkının vereceği önemlilik halini aklınızdan çıkarmayın. Tezinizin bitmeyeceğini düşündüğünüz zamanlarda daha önce yapılmış tezlere bakın. Önsöz kısımlarını okuyarak, teze olan dikkatinizin artmasını sağlayın.
13. Gerek literatür taraması kısmında gerekse de tez yazım sürecinde konu ile ilgili farklı kişilerin görüşlerine başvurmayı ihmal etmeyin. Fakat çalışmanın bütününe sadece siz hâkim olduğunuz için son kararı siz verin.
14. Herkesin kendine özgü bir çalışma metodu bulunmaktadır. Hangi zaman diliminde okuma veya yazma yapacağınıza karar verin. Örneğin, kendi tezimi hazırlarken genellikle sabah erken saatleri tercih ettim. Özellikle günün sonunda teze odaklanma noktasında zorlanabilirsiniz. Bunu kendi sağlık yapınıza, iş ve aile durumunuza göre kararını siz vereceksiniz.
15. Yazım aşamasında doğru bilgiyi ayırt etmek çok önemlidir. Özellikle sayısal veriler kullanacaksanız farklı kaynaklardan durumu teyit edin. Konunuz ile alakalı olabileceğini düşündüğünüz kaynakları seçerken yayınevlerini ve yazarları dikkatli araştırın.
16. Yapılanları tekrar etmekten kaçının. Teziniz ile ilgili temel kavramları ve kuramları iyi öğrenin. Literatürde yer alan kaynakları iyi değerlendirin. Daha önce çalışılmış konuları yeni bulmuş gibi aktarmaya çalışmayın.
17. Mülakat, anket gibi teknik yönleri bulunan araştırma yöntemlerini kullanacaksanız, bu yöntemler hakkında ilgili okumaları yapın. Örneğin, mülakat tekniğini kullanıyorsanız mülakat sırasında soracağınız sorudaki üslubunuz, mimikleriniz dahi karşınızdakini etkileyebilir. Bu nedenle konuya özgü okumalar yapın.
18. Tez yazım sürecinde teziniz dışında yeni insanlar keşfetme, günlük tutma gibi farklı değerler de kazanabilirsiniz. Bu süreci keyifli hale getirmek sizin elinizde.
19. Tez yazım sürecinde en kritik kavram sabır ve azimdir. Kendinize göre geliştirdiğiniz yazım yöntemi ile tezi sonuçlandırdığınızda duyacağınız sevinç, tezinizi sunmak için yaşayacağınız heyecan oldukça keyifli. Fakat bunlara ulaşabilmek için belirlediğiniz programa uymayı ve sabretmeyi ihmal etmeyin.
Tez yazım sürecindeki herkese başarılar dilerim.
Kaan AKMAN 26.05.2019
