Hazar’ın Azerbaycan sektöründe yerleşen Şahdeniz sahasının II. Fazından çıkarılan gazın Türkiyeye ve Avrupaya taşıyacak olan enerjinin ipek yolu – TANAP (Trans Anadolu doğalgaz boru hattı)( Trans Anatolia Natural Gas Pipeline) , Güney Gaz Koridoru (GGK) projesinin bir koludur. Uzunluğu 1850 km olan hatt Türkiye – Gürcistan sınırında Güney Kafkasya Boru Hattına (South Caucasus Pipeline) (SCP) birleşmiştir. TANAP Türkiye – Yunanistan sınırında Trans Adriyatik Boru Hattına (TAP) birleşerek doğalgazı İtalya ya kadar taşıyacak ve Güney Gaz Koridorunun çalışma sistemini devreye sokacaktır.
Resmi olarak proje hakkında ilk bilgiler 17 Kasım 2011’de İstanbul’da düzenlenen III Karadeniz Enerji ve Ekonomik Forumu’nda SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev tarafından açıklanmıştır. 26 Haziran 2012’de İstanbul’da TANAP projesi ile ilgili anlaşma imzalanmış, 17 Mart 2015 yılında ise gaz hattının inşası ile ilgili çalışmalar başlanılmıştır. Toplam proje değeri 8 milyar dolar olan Trans Anadolu doğalgaz boru hattı 12 Haziran 2018’de Eskişehir’de büyük bir törenle açıldı. TANAP projesinde SOCAR yüzde 80, BOTAŞ ve TPAO ise yüzde 20 paya sahip.
Peki Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı ülkelere neler kazandıracak?
TANAP projesi ilk olarak Azerbaycana çok büyük yeni ekonomik ve siyasi perspektifler kazandıracaktır. Ekonomik taraftan baktığımız zaman Azerbaycan artık doğalgaz piyasasın da rekabet yarata bilecek bir duruma gelecektir. 2020 yılında hattın bant yeteneği yılında 16 milyar, 2023 yılında 23 milyar, 2026 yılında ise 31 milyar metreküpe ulaştırılacak. İlk dönemde TANAP hattı ile nakledilecek 16 milyar metreküp Azerbaycan gazının 10 milyar metre küpü Avrupa’ya, 6 milyar metreküpü ise Türkiye’ye satılacak.Siyasi taraftan baktığımız zaman ise bu hatt Dağlık Karabağ probleminin çözülmesine yardım ede bilir. Çünkü Avrupa artık yeni enerji tarafdaşına karşı ikili oyunlar oynamaktan vazgeçecektir.
TANAP projesi Avrupa içinde çok önemli bir proje çünki “doğalgaz yandığında ortaya çıkan
karbon emisyonu petrole göre yaklaşık %30 kömüre göre %45 daha az olduğundan” (TANAP
Project, 2016) çevreci bir özelliğe sahiptir. Bu ise Avrupa Birliğinin için ideal bir çevre politikasıdır. An itibari ile Avrupa da doğal gaza olan talep günden güne artmaktadır ve Güney Gaz Koridoru bu talebin ödenmesi için büyük bir şans. İşte tam da bu yüzden Avrupa için bu projenin gerçekleşmesi çok önemli.
Türkiye ise doğalgaz talepinin çoğunu Rusyadan almaktadır. TANAP projesinin gerçekleşmesi ile Türkiye Rusya dan olan doğalgaz bağımlılığını azaltacaktır. Çünkü artık 6 milyar metreküp doğalgazı TANAP ile Azerbaycan dan alacaktır. Ayrıca Türkiye bu projede Gürcistan gibi transit ülke olduğu için transit olarak çok büyük ekonomik menfaat kazanacaktır.Yalnız transit ülke olarak Türkiye yılda 4 milyar dolar kazanacak ayrıca vatandaş da daha ucuz doğalgaza kavuşacaktır. Gelecekte Güney Gaz Koridoruna eğer Nabucco projesi de birleşirse bu zaman transit ülkeler (bu durumda Azerbaycan da transit ülke olacak) 2 kat daha fazla çıkar elde edecektir.
Sonuç olarak diyebiliriz ki, yapılan araştırmadan göründüğü gibi Güney Gaz Koridoru projesinin II kolu, enerjinin ipek yolu olan Trans Anadolu doğalgaz boru hattı (TANAP) nın gerçekleşmesi bağlamında hem Avrupa, hem Azerbaycan, hem de Türkiye büyük ekonomik, ekolojik ve siyasi avantajlar kazanacaktır bu avantajlar ise kesinlikle bölgesel sosyo-ekonomik kalkınmaya kendi etkisini gösterecektir.
Kaynakça
1.Azərbaycan Respublikası prezidentinin rəsmi saytı. www.president.az
2. Nuray ERDOĞAN (2017) “TANAP PROJESİNİN TÜRKİYE ve AZERBAYCAN ENERJİ
POLİTİKALARINDAKİ YERİ ve ÖNEMİ” , Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(3), s. 10
3. .Avrupa Birliği Sürecinde Enerji Faslı (2014), T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, s. 14
4.“TANAP Project: Securing the natural gas needs of Turkey and Europe Providing SCADA and
telecommunications infrastructure for the pipeline” (2016)
5. TANAP projesinin resmi sitesi.
