ÖZET
Mondros Mütarekesi’nden sonra Anadolu’nun çeşitli bölgelerinin İtilaf Devletleri tarafından işgaline karşı Batı Anadolu ve Doğu vilayetlerinde yerel teşkilatlanmalar başladı.Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları da kurtuluş çareleri aramaktaydılar.Vatanın kurtuluş yolunu Anadolu’da gören Mustafa Kemal Paşa, 9. Ordu Müfettişliği göreviyle Samsun’a geldi. Mustafa Kemal Paşa, resmî görevinden oldukça farklı bir yol izledi.Amacı milli egemenliğe dayanan kayıtsız şartsız tam bağımsız bir Türk devleti kurmaktı.Bunun için birlikten yoksun mücadele hareketlerini bir araya getirmeyi ve kurtuluş mücadelesini bireysellikten çıkartıp halka mâl etmek istiyordu.Bu amaçla önce Amasya’da yayınladığı genelge ile milli mücadele için dağınık bölgesel teşkilatların birleştirilmesi ve milli haklara sahip çıkacak kongrelerin toplanması kararlaştırıldı.İlk olarak Doğu illeri adına, Erzurum’da bir kongre toplanmıştır.Kongrede,”Millî sınırlar içinde vatan bölünemez, Kuva-yi Milliye’yi tek kuvvet tanımak ve millî irâdeyi hakim kılmak esastır, manda ve himaye kabul edilemez”gibi bazı kararlar alınmıştır. Doğu Anadolu Bölgesindeki cemiyetlerin şubeleri ”Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştiler.Birleştirilen idarenin merkezinde Heyet-i Temsiliye bulunmaktaydı ve Heyet’in başkanlığına Mustafa Kemal Paşa seçilmişti.Daha sonra tüm yurt adına Sivas Kongresi gerçekleştirildi ve tüm cemiyetler ”Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında bütünleşti.Sivas Kongresi, millet egemenliğine dayalı milli devletin inşasına giden yolda önemli bir adım olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Mustafa Kemal Paşa, Erzurum ve Sivas Kongresi, Heyet-i Temsiliye, Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
