Kitap Adı: Üç Tarzı Siyaset
Yazar: Yusuf Akçura
Yayınevi: Andaç Yayınları
Sayfa Sayısı: 80
Ortalama Fiyat: 5-10 TL
Akçura’nın en önemli eseri olarak gösterilen ‘Üç Tarzı Siyaset’’ ile Türkçülük meselesi açıkça ele alınmış ve Osmanlı Devleti’nin takip ettiği üç ana akım (Osmanlıcılık, Türkçülük, İslamcılık) tüm yönleriyle incelenmiştir. Yusuf Akçura’nın ‘’Pantürkizmin babası’’ olarak tanınmasının bir yönü de bu kitapta ele aldığı konuları sonraki yazılarında da kaleme almasıdır (s.7).
Kitabın birinci bölümü ’nde Osmanlı ülkelerinde garptan feyz alarak kuvvet kazanmak ve yeniden ilerlemek arzuları ortaya çıkınca belli başlı üç siyasi yol ve tasavvurun takip edildiğini ifade eden Akçura’ya göre Osmanlıcılık; Osmanlı milletini vücuda getirmek için ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti hükümdarlarının hilafet makamına sahip olmasından faydalanarak bütün İslamları söz konusu hükümetin idaresinde siyaseten birleştirme fikri ise İslamcılık cereyanını ifade etmektedir. Ve son olarak da ırka dayanan siyasi bir Türk milleti teşkil etmek (s.19) bu üç siyasi yolu tamamlamaktadır.
Kitabın birinci bölümünde Osmanlı milleti yaratma düşüncesinin kökenine inen, Akçura; Osmanlı millet fikrinin en ziyade Ali ve Fuat paşalar zamanında geçerli olduğuna dikkat çekmektedir. Ve Fransız prensiplerinin; plebisit ile milletler teşkil etmenin resulü Üçüncü Napolyon’un bu Batılılaşmış paşalara destek olduğunu ifade ettikten sonra ‘’Sultan Abdülaziz devrinde Fransızlara özgü islahatlar ve bu islahatların örneği olan Mektebi Sultanı bu sistemin ‘’A la mode’’ olduğu zamanların meyvesiydi’’ (s.21) diyerek açıklamaktadır.
İkinci bölümde Akçura her üç siyaset’ in de yararları üzerinde durmakta ve genellemeler ortaya koymaya çalışmaktadır. Akçura bunu yaparken kendisine şu soruları sormaktadır. Lakin, hangi cemiyetin menfaatine çalışmalıyız? Filhakika neden Türkler veya Müslümanlar menfaatine hizmet edelim de, mesela Slavlar veya Ortodoksların faydası için uğraşmayalım?
Ben Osmanlı ve Müslüman bir Türküm. Binaenaleyh Osmanlı Devleti ve İslamiyet ve bütün Türklerin menfaatine hizmet etmek istiyorum.. cevaplarını verdikten sonra şu soruyu sormaktadır; Lakin siyasi, dini ve soya dayalı olan bu üç cemiyetin menfaatleri müşterek midir? Bölümün devamında İslam’ın menfaati ile osmanlı devleti ve türkçülüğün menfaatlerinin çatışması’nı konu almaktadır.
Akçura bu menfaat çatışmasını şu şekilde ifade etmektedir; ‘’Osmanlı Devletinin menfaati, bütün Müslümanların ve Türklerin menfaatlerine aykırı değildir. Zira tebaası olan Müslümanlar ve Türkler onun kuvvetlenmesiyle kuvvetlenmiş demek olduğu gibi, diğer Müslüman ve Türkler de, kuvvetli bir destek bulmuş olurlar. Fakat İslam’ın menfaati, Osmanlı Devletinin ve Türklüğün menfaatine tamamen uymaz. Zira, İslam’ın kuvvet kazanması, Osmanlı tebaasından bir kısmının (gayrimüslim olanların) sonunda kaybını ve bu cihetle Osmanlı devletinin günümüzdeki topluluğundaki bir parçasının yok olmasını mucip olacağı gibi, Türklüğün müslim ve gayrimüslim dini anlaşmazlığıyla bölünmesine ve binaenaleyh kuvvetsizleşmesine sebep olur ‘’ (s.31-32).
Kitabın üçüncü bölümü’ n de Osmanlılar’ ın bir araya gelmesine engel olan başlıca yapıların kritiğini yapmaktadır. Akçura bu yapıları beş madde de ele almaktadır. İlki, Müslümanlar ve Türklerin birleşme ve uyuşmayı istememesidir. İkincisi, İslam’ın istememesidir.[1] Üçüncüsü Gayrimüslimlerin istememesi, dördüncüsü Rusya ve onun himayesinde ki balkan devletlerinin istememesi ve son olarak da Avrupa kamuoyunun bir kısmının[2] istememesidir. (s.34-39)
Kitapta ayrıca Türklüğün yeni doğmuş bir çocuk olduğu üzerinde durulmuş ve Türklük siyasetinin faydaları tartışılmıştır.
Kitap Türk milliyetçiliği için büyük öneme sahiptir. Bazı batılı aydınlar, ‘’Marksistler için Komünist Manifesto ne ise, Pantürkistler için de bu makale o’dur’’ diyerek kitabın önemini ifade etmişlerdir (s.7).
Yusuf Akçura tarafından 1904’te Kahire’ de Türk Gazetesi’ne bu kitabın özü olan ‘’Üç Tarzı Siyaset’’ adlı makale gönderilmiştir.Bu kitapta ise, Türk Gazetesi’nin başyazarı Ali Kemal (Bey) tarafından kaleme alınan ‘’Cevabımız’’ adlı bölüm de eklenmiş ve kitap son şeklini almıştır (s.7).
İleri Okumalar
Akçura,Yusuf.”Türkçülük”,Toker Yayınları,ilk baskı,2006
Gökalp,Ziya,”Türkçülüğün Esasları”Bilgeoğuz Yayınları,1.baskı,2013
Dipnotlar:
[1] Din’in Müslm ve Gayrimüslim’in hukuken tam masavatını kabul etmemesi. (Eşitliğin sağlanamaması)
[2] Hristian topraklarından İslam unsurlarından atmak ideolojisine sahip olan kesimi ifade etmektedir.
