Dünyada her ülkenin gelişmesinde önemli rol oynayan sektörlerinden biri de Petrol sektörüdür. Bu sektör birçok ülkelerin gelişmesini ve bazen de refah artışını sağlamıştır. Ancak, son dönemlerde bu alanda da gerileme ve ham petrol fiyatlarının düştüğü görülmektedir. Azerbaycan Cumhuriyetin’de petrol sektörüne paralel olarak, petrol dışı sektör de geliştirilmektedir.Genellikle, ülkenin ekonomik kalkınması açısından iki ana sektör vardır.
1) Petrol sektörü
2) Petrol dışı sektör.
Bunlardan petrol dışı sektörünün geliştirilmesi oldukça önemlidir. Çünkü, petrole ve petrol sektörüne dayalı ve bağımlı ekonomi ülkenin sürdürülebilir kalkınmasına engel olur ve yüksek enflasyon, işsizlik gibi sorunlara da yol açabilir.
Petrol dışı sektör kavramı bu açıdan önemlidir.Bu sektör ayrı-ayrı alanlara ayrılmıştır:
– tarım,
– ulaşım,
– inşaat,
-ticaret ve diğer hizmet alanları,
– petrol dışı sanayi.
Bunlardan tarım ülke ekonomisi için şu anda hayati önem taşıyor. Tarımın geliştirilmesi, teknoloji, ulaştırma, ticaret ve benzeri alanların geliştirilmesine de katkıda bulunur.
Bir çiftçinin (üreticinin) çalıştığı bir alanda üretim hacmini artırmak için öncelikle mevcut teknolojiyi güncellemelidir. Teknoloji güncelleme çiftçilerin (üreticilerin) gelirini arttırır ve daha fazla üretime teşvik eder.
2017 yılının ilk altı ayında petrol dışı ihracatın hacmi gelişerek 738 milyon dolar olmuştur ki, şu anda da Azerbaycan Cumhuriyeti bu sektörün kalkınmasında gerekli adımları atmaktadır. 2016 yılının ilk yarısına kıyasla, petrol dışı sektörün ihracatı, 2017 yılının aynı dönemine göre yüzde 27 arttı. 2017 yılının ilk yarısında petrol dışı sektörde yapılan ihracatta domates (121 milyon dolar), altın (50.9 milyon dolar) ve özel polietilen (48.4 milyon dolar) önemli bir rol oynamaktadır. 2017 yılın ocak ve Eylül aylarında ülke ekonomisinin petrol dışı sektöründe gayri-neft sektöründe oluşturulan katma değer geçen yılın aynı dönemine göre% 2,5 arttı. Petrol dışı sektörde katma değerin payı GSYİH’nın % 62,6 ‘sıydı. Petrol dışı sektörün katma değerindeki% 9,4’lük oran tarım, ormancılık ve balıkçılık,% 6,9’u petrol dışı sanayi, %11,1’i ulaşım ekonomisi oluşturuyor.
Yukarıda sayılan tüm hususlara ek olarak, petrol dışı sektörün gelişiminde yasalar ve normatif yasal işlemler de önemli bir rol oynamaktadır. 2017-2022 yılları arasında “Azerbaycan Cumhuriyetin deki “Tarımsal İşbirliği Geliştirme Programı”,Azerbaycan Cumhuriyetinde, Azerbaycan Cumhuriyeti Kırsal Kalkınmayı Geliştirmeye Yönelik Ek Tedbirler Hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının Genelgesi”, Azerbaycan Cumhuriyeti “Tütün ve Tütün Ürünleri Üzerine Kanun” Azerbaycan Cumhuriyeti Kanunu, “Arıcılık hakkında” “Azerbaycan Cumhuriyeti kanunu ve diğer normatif yasal düzenlemeler buna dahildir.
“Made in Azerbaijan” markasının kurulması, ülkedeki petrol dışı sektörün gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev’in “Petrol Dışı Ürünlerin İhracını Teşvik Etmek İçin Ek Önlemlere İlişkin” Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Genelgesi, petrol dışı sektörün gelişmesine ve bu sektörün daha fazla teşvik edilmesine katkıda bulundu.
18 Ocak 2016 tarihli “Petrol dışı Ürünlerin İhracını Teşvik Etmek İçin Ek Önlemlere İlişkin Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Genelgesi “, ve 1 Mart 2016 tarihli “Petrol Dışı Ürünlerin İhracını Teşvik Etmek İçin Ek Önlemlere İlişkin Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kararnamesi” ve diğer yasal belgeler Azerbaycan’da petrol dışı sektörün geliştirilmesinde yeni bir aşamaya geçildiğini gösteriyor.
Tüm bu tedbirler ve kabul edilen kanunlar ülke ekonomisi üzerinde olumlu bir etki yapmış ve petrol sektörüne olan bağımlılığını azaltmıştır. Açık bir kanıt olarak, Azerbaycan Cumhuriyetinin dünyaca ünlü Dünya Ekonomik Forumu’nun küresel rekabetçilik endeksini ilerlettiğini söyleyebiliriz, Azerbaycan bu endekste 35. sırada.
Kaynakça
1.http://economy.gov.az/
2.http://customs.gov.az/
3.http://www.e-qanun.az/
4.https://www.stat.gov.az/
5.https://www.weforum.org/
