2012 tarihinde 6360 sayılı “On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile belde belediyeleri önemli bir değişim sürecine girmiştir. Büyükşehir belediyesi olan illerde belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülmüştür. Belde belediyelerinin bulunduğu yerde yaşayan vatandaşların bu değişimden nasıl etkilendiklerini ortaya koyabilmek adına Ankara Beypazarı ilçesine bağlı olan “Kırbaşı, Uruş ve Karaşar” mahallelerinde alan çalışması yaptım. Bu bağlamda eski belediye başkanları, mahalle muhtarları ve mahalle sakinleriyle görüşmeler sağladım. Üç mahallede de elde ettiğim bulgular benzer nitelikte oldu. Yapılan görüşmelerde “Kırbaşı, Uruş ve Karaşar” mahalleleri kendi belde belediyelerinin tüzel kişiliklerinin kaldırılmasından memnun olmadıklarını dile getirmişlerdir. Yörede kanundan sonra olan değişimler, hizmette yakınlık ilkesi bağlamında incelendiğinde; insanlar belde belediyelerinin hizmetlerinden memnun olduklarını, ilçe ve büyükşehir belediyelerinin hizmetlerinden memnun olmadıklarını dile getirmişlerdir. Gerek ilçe merkezine gerekse büyükşehire olan uzaklıktan dolayı bu mahallere hizmet sunumu yetersiz gelmektedir. Yerel yönetimler halka yakın olmaları itibariyle halkın ihtiyaçlarını daha iyi kavrayabilmekte ve beklentilerine daha kolay yanıt verebilmektedir. Kanun büyükşehir merkezli bir sistem benimsemekte bu durumda yerel halkın ihtiyaçlarının karşılanmasında olumsuz bir etki yaratmaktadır. Genel anlamda, üç bölgede de en büyük üç sorun; ulaşım, su sıkıntısı ve yetersiz, eksik, zamanında verilemeyen hizmetlerin yarattığı aksaklıklardır. Yerelleşme bağlamında incelenecek olursa; kanunun yerel özerkliği ve yerel demokrasiyi olumsuz etkilediği söylenebilir. Yerel halkı ilgilendiren bir konuda halkın fikrinin alınmadan böyle bir değişim sürecine girilmesi halkı olumsuz yönde etkilemiş ve güvenlerini sarmıştır. Kanun gerekçesinde daha etkin ve verimli bir hizmet sunumu gerçekleştirmek, kaynak israfını önlemek gibi gerekçelerle bu kanun yürürlüğe konulmuş fakat Kırbası, Uruş ve Karaşar mahallelerinde bu gerekçeler hayata geçirilememiştir. İnsanlar belediyelerinin tüzel kişiliklerinin geri verilmesini istediklerini belirtmişlerdir. Bu kurumların özerkliklerinden kaynaklı olarak görev ve yetkilerini yanlış amaçlar doğrultusunda kullanmalarını engel olmak için denetim mekanizması daha etkin ve verimli çalışarak bu sorunların çözülebileceği düşünülmektedir. Böylece hem kurumlara yönelik güven sağlanmış olacak hem de Kırbaşı, Uruş ve Karaşar mahallerindeki yerel halk, hizmetlerden daha etkin ve etkili bir şekilde faydalanabilirler. Kanun’un Türk yerel yönetim sistemine etkilerini daha iyi kavrayabilmeniz için çalışmam sırasında faydalandığım makalelerden birkaçını da sizinle paylaşıyorum. Onlardan da faydalanabilirsiniz.
Kaynakça
6360 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Resmi Gazete Tarih:06.12.2012, Sayı: 28489.
Adıgüzel, Şenol (2012), “6360 Sayılı Yasa’nın Türkiye’nin Yerel Yönetim Dizgesi Üzerine Etkileri: Eleştirel Bir Değerlendirme”, Toplum Ve Demokrasi Dergisi, Sayı 13-14, s. 153-176.
Aksu, İsmail Faruk (2012), “On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi Ve Yirmi Altı İlçe Kurulması İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”, TASAV (Türk Akademisi Siyasi Sosyal Stratejik Araştırmalar Vakfı) Bilgi Notu, No 1, Aralık.
Genç, F. Neval – Daşçı, Seyfettin, (2016), “6360 Sayılı Kanun’un Kamu Hizmetlerinin Sunumuna Etkisi: Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Örneği”, Journal Of Social And Humanities Sciences Research, Volume 6, Issue 2.
Göküş, Mehmet – Alptürker, Hakan (2016), “6360 Sayılı Yasa İle Köy Yönetiminden Mahalle Yönetimine Geçiş Sonrası Etkin Hizmet Sunumuna İlişkin Muhtarların Görüşü: Silifke Köyleri Örneği”, Sosyal Ve Teknik Araştırmalar Dergisi, Sayı 11, s. 67-86.
